Marjan Komnenov
Macedonian Ecological Society,
blvd.”Kuzman Josifovski Pitu” 28/3-7, 1000 Skopje, Macedonia
ABSTRACT
Komnenov, M. Sistematski pregled paukova (Araneae) Bosne i Hercegovine. The spider fauna of Bosnia & Herzegovina is still poorly known. It has never been studied in its entirety, despite contributions by many foreign arachnologists, and remains one of the least explored in the former Yugoslavia. A first checklist of spiders of Bosnia & Herzegovina, comprising 165 species belonging to 27 families and 103 genera, is given on the basis of critical review of existing literature records on the distribution of spiders in the studied area. The spider fauna is best characterized by cavernicolous spiders represented by 43 species: 15 troglophiles and 29 troglobites (14 blind). According to present data, the spider fauna of Bosnia & Herzegovina is (after Albania and Montenegro) among the least investigated in the Balkans.
Key words: spiders, checklist, Bosnia & Herzegovina
LITERATURE
Absolon, K. (1913). Dva nove druhy Arachnidu z jeszkyň bosensko-hercegovskych a jine zpravy o arachnofauni balkanske. Čas. Mor. zem. musea, 13, 1-17.
Absolon, K., & Kratochvíl, J (1932). Zur Kenntnis der höhlenbewohnenden Araneae des illyrischen Karstgebiete. Mitt. Höhl. Karstforsch., 1932, 73-81.
Absolon, K., & Kratochvíl, J. (1933). Über höhlenbewohnende Arachniden. Vorläufige Mitteilung. Acta Mus. Morav., 29, 595-600.
Baum, J. (1930). Sur les Arraignèes Trouvèes par Mr. Cernosvitov en Yougoslavie (1929). Čas. Česke Spol. Ent., 26(5-6), 101.
Blauwe, R. de (1980). Revision de la famille des Agelenidae (Araneae) de la region mediterraneene (2e partie). Bull. Inst. r. Sci. nat. Belg., 52(1), 1-54.
Bosmans, R. (1997). Revision of the genus Zodarion Walckenaer, 1833, part II. Western and Central Europe, including Italy (Araneae: Zodariidae). Bull. Br. arachnol. Sco., 10, 265-294.
Bosmans, R. (1999). The genus Enoplognatha Pavesi, 1880 in the Mediterranean region (Araneae: Theridiidae). Bull. Br. arachnol. Soc., 11, 209-241.
Brignoli, P. M. (1971a). Contributo alla conoscenza dei ragni cavernicoli della Jugoslavia. Fragm. ent., 7, 103-119.
Brignoli, P. M. (1971b). Beitrag zur Kenntnis der mediterranen Pholcidae (Arachnida, Araneae). Mitt. zool. Mus. Berl., 47, 255-267.
Brignoli, P. M. (1974). Araignées de Grèce VIII. Quelques Leptonetidae de la Laconie et de l’île de Crète (Arachnida, Araneae). Annls Spéléol., 29, 63-70.
Brignoli, P. M. (1977). Ragni di Grecia X. Nuovi dati sulla Grecia continentale ed insulare (Araneae). Revue suisse Zool., 84, 937-954.
Brignoli, P. M. (1980). Secondo contributo alla conoscenza dei ragni cavernicoli della Jugoslavia (Araneae). Revue suisse Zool., 87, 183-192.
Deeleman-Reinhold, C. L. (1971). Beitrag zur Kenntnis höhlenbewohnender Dysderidae (Araneida) aus Jugoslawien. Razpr. slov. Akad. Znan. Umet., 14, 95-120.
Deeleman-Reinhold, C. L. (1974). The cave spider fauna of Montenegro (Araneae). Glas. Repub. Zavod. Zast. Prirod., 6, 9-33.
Deeleman-Reinhold, C. L. (1978a). Les araignées du genre Rhode de Yougoslavie (Araneae, Dysderidae). Int. J. Speleol., 9, 251-266.
Deeleman-Reinhold, C. L. (1978b). Revision of the cave-dwelling and related spiders of the genus Troglohyphantes Joseph (Linyphiidae), with special reference to the Yugoslav species. Razpr. slov. Akad. Znan. Umet. (Prirod. Vede), 23, 1-220.
Deeleman-Reinhold, C. L. (1983). The genus Histopona Thorell (Araneae, Agelenidae) with description of two new cave-dwelling species. Mém. Biospéol., 10, 325-337.
Deeleman-Reinhold, C. L. (1985). Contribution à la connaissance des Lepthyphantes du groupe pallidus (Araneae, Linyphiidae) de Yougoslavie, Grece et Chypre. Mém. Biospéol., 12, 37-50.
Deeleman-Reinhold, C. L. (1993). The genus Rhode and the harpacteine genera Stalagtia, Folkia, Minotauria, and Kaemis (Araneae, Dysderidae) of Yugoslavia and Crete, with remarks on the genus Harpactea. Revue arachnol., 10, 105-135.
Deeleman-Reinhold, C. L., & Deeleman. P. R. (1988). Revision des Dysderinae (Araneae, Dysderidae), les especes mediterraneennes occidentales exceptees. Tijdschr. Ent., 131, 141-269.
Deltshev, C. (1988). The genus Fageiella Kratochvil and the genus Antrohyphantes Dumitresco (Araneae, Linyphiidae, Lepthyphanteae) in the caves of Balkan Peninsula. In Haupt, J. (ed.), XI Europäisches Arachnologisches Colloquium. Technische Universität Berlin Dokumentation Kongresse und Tagungun, 38, 293-302.
Deltshev, C. (1999). Faunistic and zoogeographical review of Spiders (Araneae) in Balkan Peninsula. J. Arachnol., 27, 255-261.
Drensky, P. (1936). Katalog der echten Spinnen (Araneae) der Balkanhalbinsel. Sb. bulg. Akad. Nauk., 32(15), 1-223.
Dresco, E. (1962). Description d’une araignée cavernicole nouvelle de Grèce (Leptonetidae, Sulcia lindbergi sp. nov.). Annls Spéléol., 17, 171-176.
Erber, J. (1864). Beiträge zur Lebensweise der Tarantel. Verh.zool.-bot.Ges.Wien 14, 717-720.
Fage, L. (1919). Etudes sur les araignées cavernicoles. III. Sur le genre Troglohyphantes. In Biospelogica XL. Arch. zool. expér. gen., 58, 55-148.
Fage, L. (1931). Araneae, 5e série, précédée d’un essai sur l’évolution souterraine et son déterminisme. In Biospeologica, LV. Arch. Zool. expér., 71, 91-291.
Fage, L. (1943). Description d’une leptonète de Corse suivie de remarques sur les araignées cavernicoles du genre Stalita. Bull. Mus. Hist. nat. Paris (2), 15, 171-174.
Gasperini, R. (1891). Prilog fauni dalmatinskih pauka (Araneae et Opiliones). God. izv. vel. Realke Splitu, 1890-91, 1-18.
Giltay, L. (1932). Arachnides recueillis par M. d’Orchymont au cours de ses voyages aux Balkans et en Asie Mineure en 1929, 1930 et 1931. Bull. Mus. roy. hist. nat. Belg., 8(22), 1-40.
Helsdingen, P. J., van Thaler, K., & Deltshev. C. (1977). The tenuis group of Lepthyphantes Menge (Araneae, Linyphiidae). Tijdschr. Ent., 120, 1-54.
Knoflach, B. (1992). Neue Robertus-Funde in den Alpen: R. mediterraneus Eskov und Robertus sp. (Arachnida, Aranei: Theridiidae). Ber. nat.-med. Verein Innsbruck, 79, 161-171.
Knoflach, B. (1996). Die Arten der Steatoda phalerata-Gruppe in Europa (Arachnida: Araneae, Theridiidae). Mitt. schweiz. ent. Ges., 69, 377-404.
Knoflach B., & van Thaler. K. (2000). Notes on Mediterranean Theridiidae (Araneae) – I. Mem. Soc. entomol. ital., 78, 411-442.
Kolosváry, G. (1938). Sulla fauna aracnologica della Jugoslavia. Rassegna faun., 5: 61-81.
Kratochvíl, J., 1933. Evropské druhy celedi Nesticidae Dahl. Prace Morav. prirod. spol., 8(10), 1-69.
Kratochvíl, J. (1934). Liste générale des Araignées cavernicoles en Yougoslavie. Pregled pećinskih paukova u Jugoslaviji. Prirodoslovne razprave, 2(4), 165-226.
Kratochvíl, J. (1935). Ein neuer Vertreter der Gruppe Rhodeae (Typhlorhode subterranea n. gen. n. sp.) aus den balkanischen Höhlen. Stud. Geb. allgem. Karstforsch., 1, 1-10.
Kratochvíl, J. (1938a). Étude sur les araignées cavernicoles du genre Hadites. Práce Morav. prírod. spol., 11(1), 1-28.
Kratochvíl, J. (1938b). Étude sur les araignées cavernicoles du genre Sulcia nov. gen. Práce Morav. prírod. spol., 11(3), 1-25.
Kratochvíl, J. (1940). Etude sur les araignées cavernicole du genre Stygopholcus Krat. Act. Soc. nat. Morav., 12(5), 1-26.
Kratochvíl, J. (1948). Étude sur les araignées cavernicoles du genre Stygohyphantes gen. nov. Vest csl. zool. Spol., 12, 3-24.
Kratochvíl, J. (1970). Cavernicole Dysderae. Prirodov Pr. Cesk. Akad. Ved. (N.S.), 4: 1-62
Kratochvíl, J., 1978. Araignées cavernicoles des îles Dalmates. Prírodov. Pr. Cesk. Akad. Ved (N. S.), 12(4), 1-59.
Kratochvíl, J., & Miller, F. (1938). Sur le problème des araignées cavernicoles du genre Centromerus de la Péninsule balkanique. Yzw. Tzar. Prirod. Inst. Sofia, 11, 107-113.
Kratochvíl, J., & Miller, F. (1940). Neue Höhlenspinnen der Gattung Tegenaria aus Jugoslavien. Zool. Anz., 131, 188-201.
Kulczyński, W. (1905). Fragmenta arachnologica. I-IV. Bull. Acad. Cracovie, 1904, 533-568.
Kulczyński, W. (1906). Fragmenta arachnologica. VII. Bull. Acad. Cracovie, 1906, 417-476.
Kulczyński, W. (1913). Aranearum speluncariarum peninsulae Balcanicae species duoe novae. In Absolon, K., Dva nové druhy arachnidu z jeskyn bosenskohercegovských a jiné zprávy o arachnofaune balkánské. Casop. mor. zem. Musea., 13, 2-10.
Kulczyński, W. (1914). Aranearum species novae minusve cognitae, in montibus Kras dictis a Dre C. Absolon aliisque collectae. Bull. Acad. Cracovie, 1914, 353-387.
Kulczyński, W. (1915). Fragmenta arachnologica, XVIII. Bull. Acad. Cracovie, 1915, 897-942.
Miller, F. (1978). Lepthyphantes spelaeorum und L. korculensis (Araneae) aus den grossen süddalmatinischen Höhlen. Prírodov. Pr. Cesk. Akad. Ved (N. S.), 12(4), 59-64.
Möllendorf, O. von (1873). Beitäge zur Fauna Bosniens. Görlitz, 1-73.
Nikolic, F., & Polenec, A. ( 1981). Aranea. Catalogus Faunae Jugoslaviae, 3(4): 1-135.
Nosek, A. (1905). Die Arachniden der herzegowinischen Höhlen. Verh. zool.-bot. Ges. Wien, 55, 212-221.
Platnick, N. I. (2009). The world spider catalog, version 10.0. American Museum of Natural History. Online at http://research.amnh.org/entomology/spiders/catalog81-87/index.html.
Reimoser, E. (1919). Katalog der echten Spinnen (Araneae) des Paläarktischen Gebietes. Abh. zool. bot. Ges. Wien, 10(2), 1-280.
Reimoser, E. (1920). Araneae. in Beiträge zur Kenntnis der Fauna dalmatiens, besonders der Insel Brazza. Bericht über die zweite zoologische Reise des naturwissen-schaftlichen Vereins an der Universität Wien nach Dalmatien Juli 1912. Zool. Jahrb. (Syst.), 42, 227-232.
Reimoser, E. (1930). Eine neue Nesticus-Art aus dem Kaukasus. Zool. Anz., 88, 158-159.
Rezác, M., Král, J., & Pekár, S. (2008). The spider genus Dysdera (Araneae, Dysderidae) in central Europe: Revision and natural history. J. Arachnol., 35, 432-462.
Senglet, A. (2001). Copulatory mechanisms in Hoplopholcus, Stygopholcus (revalidated), Pholcus, Spermophora and Spermophorides (Araneae, Pholcidae), with additional faunistic and taxonomic data. Bull. Soc. ent. Suisse, 74, 43-67.
Šilhavý, V. (1944). De Araneis familiae Thomisidae in Balcano occidentali viventibus. Sbornik. Kl. Prir., Brno, 25, 90-95.
Thaler, K., Harten A. van, & Knoflach, B. (2004). Pirate spiders of the genus Ero C.L. Koch from southern Europe, Yemen, and Ivory Coast, with two new species (Arachnida, Araneae, Mimetidae). Denisia, 13, 359-368.
Vanuytven, H., Van Keer, J., & Poot, P. (1994). Kogelspinnen verzameld in Zuid-Europa door P. Poot (Araneae, Theridiidae). Nwsbr. belg. arachnol. Ver., 9(1), 1-19.
Wesołowska, W. (1986). A revision of the genus Heliophanus C. L. Koch, 1833 (Aranei: Salticidae). Annls zool. Warsz., 40, 1-254.
SUMMARY
Fauna paukova Bosne i Herzegovine je još uvek slabo istražena. Uprkos doprinosu brojnih stranih arahnologa ona nikada nije bila sistematski proučavana i spada u jednu od najslabije istraženih na prostorima bivše Jugoslavije. U ovom radu je po prvi put data lista paukova Bosne i Herzegovine, sa 165 navedenih vrsta iz 27 familija i 103 roda. Ovaj broj je dobijen kritičkom analizom svih postojećih literaturnih podataka koji se odnose na distribuciju paukova u Bosni i Hercegovini. Poseban karakter fauni ovog prostora daju pećinski pauci. U pećinama Bosne i Hercegovine registrovane su 43 vrste paukova, od kojih 15 troglofila i 29 troglobionata (14 slijepih). Na osnovu trenutnog poznavanja, fauna paukova Bosne i Hercegovine (posle Albanije i Crne Gore) spada u jednu od najslabije proučenih na Balkanu.